आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिन विशेष

      भारत एक सार्वभौम, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष लोकशाही प्रजासत्ताक आहे. लोकांनी, लोकांसाठी, लोकांकरवी निर्माण केलेले सरकार म्हणजेच लोकशाही. संयुक्त राष्ट्र (UN) ने 2007 मध्ये या दिवसाची स्थापना केली होती. यामागील मूळ उद्देश जगभरात लोकशाही तत्त्वांचा प्रचार आणि लोकशाहीच्या विकासाला प्रोत्साहन देणे हा होता. लोकशाही हे एक सार्वत्रिक मूल्य आहे जे लोकांच्या स्वतःच्या राजकीय, आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक व्यवस्था निश्चित करण्याच्या मुक्तपणे व्यक्त केलेल्या इच्छेवर आणि जीवनाच्या सर्व पैलूंमध्ये त्यांच्या पूर्ण सहभागावर आधारित आहे. लोकशाही केवळ एक शासन प्रणाली नसून, एक जीवनशैली आणि नैतिक विचारसरणी आहे.लोकशाही मतभेद आणि संघर्षांना तोंड देण्याची पद्धत प्रदान करते. त्यामुळे अर्थातच निर्णय घेण्याची गुणवत्ता सुधारते. लोकशाहीचा फायदा असा आहे की चुका जास्त काळ लपवता येत नाहीत. सार्वजनिक चर्चेसाठी जागा असते आणि त्यात सुधारणा करण्यासाठी जागा असते. एकतर राज्यकर्त्यांना त्यांचे निर्णय बदलावे लागतात किंवा राज्यकर्ते बदलता येतात. लोकशाही चांगल्या निर्णयाची चांगली शक्यता देते. ती लोकांच्या स्वतःच्या इच्छांचा आदर करते आणि वेगवेगळ्या प्रकारच्या लोकांना एकत्र राहण्याची परवानगी देते. सर्व नागरिकांना समानता व सन्मान प्रदान करते. म्हणूनच लोकशाहीला सरकारचा सर्वोत्तम प्रकार मानले जाते.आधुनिक जगात लोकशाहीला लक्षणीय वैधता मिळते, कारण सर्व प्रदेशांमधील जनमत पर्यायांच्या तुलनेत लोकशाही शासन प्रणालींना जोरदारपणे अनुकूल असते आणि अगदी हुकूमशाही राज्ये स्वतःला लोकशाही म्हणून सादर करण्याचा प्रयत्न करतात. लोकशाहीची संकल्पना काळाच्या ओघात बरीच विकसित झाली आहे. इतिहासात, थेट लोकशाहीचे पुरावे सापडतात, ज्यामध्ये समुदाय लोकप्रिय सभेद्वारे निर्णय घेतात. आज, लोकशाहीचे प्रमुख स्वरूप म्हणजे प्रातिनिधिक लोकशाही, जिथे नागरिक संसदीय किंवा राष्ट्रपती लोकशाहीसारख्या त्यांच्या वतीने राज्य करण्यासाठी सरकारी अधिकाऱ्यांची निवड करतात.उदारमतवादी लोकशाहीच्या सामान्य प्रकारात, बहुसंख्य लोकांचे अधिकार प्रातिनिधिक लोकशाहीच्या चौकटीत वापरले जातात.हे सर्व जरी खरे असले तरी आजची लोकशाही खरोखरच या तत्त्वांना अनुसरून आहे का? लोकशाही तर निर्माण केली पण जी समानता, जे हक्क आणि जे स्वातंत्र्य लोकशाही प्रदान करते ते सर्वत्र दिसून येतेय का? यासारखे कित्येक प्रश्न आजही अनुत्तरीतच आहेत.